Bijzondere onderzoeken

Perineum, keel, neus (PKN), wonden, urine.

Aandachtspunten

• Deze instructie beschrijft de afname van MRSA kweken van keel, neus, perineum, wonden en urine.
• Perineum, keel en neus (PKN) worden samengevoegd ingezet.
• Wonden/huiddefecten worden ook samengevoegd ingezet.
• Bij aanwezigheid van een blaas/suprapubische katheter dient ook een urine op MRSA getest te worden
• Neem de kweken af op dezelfde dag dat u deze verstuurt of naar het laboratorium brengt.
• Voor een moleculaire screeningstest MRSA kan hetzelfde materiaal worden gebruikt. Er hoeft geen extra materiaal te worden afgenomen.
• Een moleculaire screeningstest wordt alleen ingezet indien bij de klinische gegevens één of meer van onderstaande criteria wordt vermeld.
  • Patiënt is opgenomen en:
    - Is vee gerelateerd
    - Is bekend MRSA positief
    - Is in een buitenlands ziekenhuis geweest
    - Is woonachtig in een AZC
    - Heeft een MRSA positieve partner/huisgenoot/verzorger

Indien er geen klinische gegevens worden vermeld of deze niet aan bovenstaande criteria voldoen wordt er geen sneltest ingezet. Zie ook de instructiefilm voor het afnemen van MRSA kweken.

Benodigdheden

• Minimaal 1 kweekset (verpakking met 3 kweekstokjes en transport buisje met vloeibaar medium) (34)
• Minimaal 1 aanvraagformulier MMI (Indien sprake is van contactonderzoek bij patiënten: Speciaal aanvraagformulier met nummer contactonderzoek gebruiken)
• Evt. 1 steriel urine potje (bij aanwezigheid van blaaskatheter)
• 1 blister (plastic verpakking) met absorberend materiaal
• 1 safetybag
• 1 verzendenvelop afvalemmer
• Eventueel: minimaal 2 patiëntstickers Beker of kopje.

34 – MRSA TSB

Voorbereiding

• Desinfecteer of was de handen
• Leg alle benodigdheden klaar
• Vul de aanvraagformulieren volledig in: naam, geboortedatum, adres (of gebruik hiervoor de patiëntsticker), afnamedatum, naam inzender (arts), materiaal (bv. Perineum, keel, neus, (PKN), wonden, urine) en te verrichten onderzoek (bacteriologie (kweek) MRSA) en indien noodzakelijk of afgesproken: moleculaire screeningstest MRSA.
• Voor eventuele wonden/huiddefecten en voor de urine dient een apart aanvraagformulier te worden ingevuld!!. Keel, neus en perineum mogen op één gezamenlijk formulier, verschillende wonden mogen ook op één gezamenlijk formulier.
• Het kan zijn dat een deel van deze gegevens al is ingevuld.
  

Uitvoering afnemen kweken

• Open de buitenste verpakking van de kweekset
• Noteer naam en geboortedatum op het buisje of plak hier een patiënt sticker op
• Schrijf op het buisje de afname plaatsen: PKN
• Draai het dopje van het transportbuisje
• Plaats het transportbuisje in een beker om omvallen te voorkomen; let op de vloeistof!

Neem een roze kweekstok uit de verpakking

• Neem de kweek af van het perineum: strijk de kweekstok langs de huid tussen anus en geslachtsdelen
• Steek de kweekstok tot op de bodem van het buisje en beweeg de kweekstok ongeveer 5 seconden langzaam door de vloeistof
• Haal de kweekstok uit de vloeistof en duw de kweekstok 5 maal met een draaiende beweging tegen de binnenkant van het buisje
• Gooi deze roze kweekstok weg
  

Neem de tweede roze kweekstok uit de verpakking

• Neem de kweek af van de keel: strijk de kweekstok langs de keelboog (amandelen) achter in de keel
• Steek de kweekstok tot op de bodem van het buisje en beweeg de kweekstok ongeveer 5 seconden langzaam door de vloeistof
• Haal de kweekstok uit de vloeistof en duw de kweekstok 5 maal met een draaiende beweging tegen de binnenkant van het buisje
• Gooi ook deze roze kweekstok weg

Neem de witte kweekstok uit de verpakking

• Neem de kweek af van de neus: maak een ronddraaiende beweging langs de binnenkant van beide neusvleugels
• Steek de witte kweekstok in het buisje en breek dit af bij het breekpunt: de rode streep op de kweekstok
• Draai de dop stevig op het buisje 

Controleer of de naam, geboortedatum en afnameplaatsen op het buisje staan

Indien wonden/huiddefecten aanwezig!!

• 1 kweekset (verpakking met 3 kweekstokjes en transport buisje met vloeibaar medium)
• 1 aanvraagformulier MMI
• Voor wonden de procedure als bij keel, neus en perineum herhalen. Op buisje vermelden dat het nu een kweek van de wonden is.

Indien maar 1 wond aanwezig

• Neem met de witte kweekstok de kweek af van de wond/huiddefect: strijk met de kweekstok van binnen naar buiten over het wondoppervlak; neem eventueel aanwezig pus zoveel mogelijk mee.
• Steek de witte kweekstok in het buisje en breek dit af bij het breekpunt: de rode streep op de kweekstok
  

Indien meerdere wonden aanwezig

• Herhaal bovenstaande procedure voor iedere wond/huiddefect. Begin met een roze kweekstok en gebruik voor de laatste wond een witte kweekstok. Bij meer dan 3 wonden een nieuwe kweekset gebruiken.
• Draai de dop stevig op het buisje
  

Indien blaas/suprapubische katheter aanwezig!!

• 1 steriel urine potje
• 1 aanvraagformulier MMI
• Noteer naam en geboortedatum op een steriel potje of plak hier de patiëntsticker op
• Neem de urinekweek volgens protocol af uit de katheter of blaasdrain
• Controleer of de naam, geboortedatum en afnameplaatsen op het buisje staan

LET OP: de kweek dient zo snel mogelijk maar uiterlijk binnen 72 uur na afname bij het laboratorium te zijn.

Trefwoorden

Trefwoord ESBL, BRMO, multiresistent, resistent, kweek.

Definities

ESBL Extended Spectrum Beta-Lactamase BRMO Bijzonder Resistent Micro-Organisme

Omschrijving

De inventarisatiekweek bestaat uit:

• 1 Rectum NB: (geen perineum!), of faeces kweek

Indien van toepassing ook: 

• 1 Sputum kweek bij productieve hoest
• 1 Urine kweek bij blaaskatheter
• 1 Navel- en 1 okseluitstrijk bij neonaten
• Materiaal wat eerder positief is bevonden voor ESBL

Aandachtspunten

• De hoofdbehandelaar is verantwoordelijk voor de communicatie over de kweekuitslagen cq dragerschap en eventuele behandeling naar de patiënt, (huis)arts en thuiszorg en/of zorginstelling.
• Niet volledig of onjuist ingevulde formulieren worden niet verwerkt op het laboratorium.

Benodigdheden

• Minimaal 1 wattenstok met verzendbuisje in verpakking (E-swab met roze dop) (35)
• Minimaal 1 kweekformulier
• Minimaal 2 patiëntstickers
• Eventueel faecespotje, urinepotje en sputumpotje
• Plastic zakje

35 - eSwab

Uitvoering

• Open de verpakking van de kweekset
• Haal het buisje uit de verpakking en plak er een patiëntsticker op
• Vermeld op het buisje of potje de afnameplaats (bv. rectum of urine)
• Haal de wattenstok uit de verpakking zonder dat de wat de rand raakt
• Rectum: wattenstok voorzichtig in de anus steken tot de wat bruin is
• Haal voorzichtig de dop van het buisje en steek de wattenstok in de buis zonder de rand aan te raken. Breek de wattenstok af op het breekpunt (rode streep). Sluit de buis zorgvuldig af. 

Indien geïndiceerd

• Urine uit verblijfskatheter afnemen
• Sputumkweek bij hoesten
• Vul de formulieren in:
  • Plak een patiëntsticker op het formulier
  • Vermeld de behandelend arts als aanvrager
  • Vermeld de datum en het tijdstip van afname
  • Vermeld relevante klinische gegevens (bv. ESBL)
  • Vermeld de afnameplaats (bv. rectum, urine)

• Stop het buisje en het aanvraagformulier in een plastic zakje
• Breng de kweekmaterialen en formulieren z.s.m. naar het laboratorium of bewaar deze in de koelkast tot deze naar het laboratorium gebracht kunnen worden (uiterlijk binnen 72 uur na afname).

Gerelateerde documenten

• Protocol ESBL; maatregelen kliniek
• Protocol ESBL; risicoinschatting
• Informatiefolder Bijzonder Resistente Micro-Organismen (BRMO)

De virusdiagnostiek berust op het aantonen van het virus d.m.v. serologie (antistoffen), moleculaire diagnostiek (PCR), viruskweek of het aantonen van virusantigeen in lichaamsmaterialen. De viruskweek wordt is ons laboratorium niet verricht. Moleculair (PCR) onderzoek naar virussen heeft de plaats van viruskweek ingenomen.

Voor afname instructie zie de pagina's over moleculaire onderzoeken en diagnostiek op basis van verwekker.

MATERIALEN

• Urine container: Container 20 ml met witte schroefdeksel (3); of
• Vacuettebuis (39).

3 — Container 20 ml met witte schroefdeksel

39 — Vacuettebuis

Feces op parasieten wordt gedaan door een PCR bepaling. Zie de pagina afname, opslag en transport per materiaal voor aanvullende informatie.

INSTRUCTIE AFNAME SCHIMMELS (DERMATOPHYTEN)

ZET KLAAR

• Pincet
• Alcohol 70%
• Scapel
• Schaar
• Verzendcontainer (3)

3 – Steriel potje

WERKWIJZE HAREN

• Gebruik haren uit het midden van de laesie. De kans op isolatie is het grootst wanneer gebroken, verkleurde haren worden gebruikt
• Gebruik pincet om haren te verzamelen. Gebruik geen schaar, aangezien de schimmel zich meestal bevindt bij het gedeelte van de haar die zich in de huid bevindt
• Vang de haren op in een verzendcontainer

WERKWIJZE HUID 

• Desinfecteer de huid met 70% alcohol
• De schimmelinfectie verspreidt zich vaak als een ring over de huid, waarbij het gebied binnen de ring aan het helen is. Materiaal moet derhalve afgenomen worden uit het grensgebied tussen gezonde en aangetaste huid
• Neem van meerdere plekken enkele huidschilfers met behulp van een pincet
• Eventueel kunnen met een scalpel wat huidschilfers van de huid worden geschraapt
• Vang de huidschilfers op in een verzendcontainer

WERKWIJZE NAGELS

• Materiaal dient afgenomen te worden uit het gebied tussen geïnfecteerd en gezond materiaal
  
• Maak de nagel schoon met 70% alcohol
• Knip de nagel zo ver mogelijk af
• Schraap het nagelbed en de onderkant van de nagel
• Eventueel kunnen met een scalpel wat huidschilfers van de huid worden geschraapt
• Bij wit oppervalk: schraap de witte vlekken. Verwijder de bovenste lagen en vang de witte lagen hieronder op in een verzendcontainer
• Indien er meerdere nagels zijn aangetast moet het monster genomen worden van de nagel waarbij het grensgebied tussen gezond en aangetast weefsel het gemakkelijkst te bereiken is

De Quantiferon-TB Gold test is een beschikbare labtest voor een interferon-gamma release assay (IGRA), te beschouwen als een lab-bepaling (in bloed) voor het meten van een cellulaire immuunreactie op tuberculose-antigenen. In oktober 2007 is een Nederlandse consensus gepubliceerd betreffende de toepassing van IGRA-bepalingen waaronder ook de Quantiferon-TB Gold test. O.a. volgende vaststellingen en/of aanbevelingen zijn hierin opgenomen:

• De IGRA-respons vertoont geen kruisreactie met BCG-vaccinatie
• De sensitiviteit van IGRA’s bij actieve tuberculose loopt uiteen van 62 tot 100%
• Een negatieve IGRA-uitslag sluit noch een latente en noch een actieve tuberculose uit
• Bij recente infecties zijn zowel negatieve Mantoux-testen als ook negatieve IGRA’s mogelijk indien de bepalingen te snel na blootstelling plaatsvinden
• Een positieve IGRA-uitslag is niet bewijzend voor actieve tuberculose; een positieve IGRA-uitslag differentieert niet tussen latente infectie en actieve tuberculose
• Door de zeer hoge specificiteit, is de positief voorspellende waarde van de IGRA’s dusdanig hoog, dat men vrijwel altijd te maken heeft met een (echte) Mycobacterium tuberculosis infectie. Uitzonderlijk kunnen positieve bevindingen voorkomen bij M. kansasii, M. marinum en M. leprae, hetgeen in de Nederlandse bevolking waarschijnlijk zeldzaam is
• Over de sensitiviteit voor het aantonen van latente tuberculose-infectie bestaan nog geen rechtstreekse gegevens
• Ter uitsluiting van latente tuberculose-infectie bij patiënten die in aanmerking komen voor immuunsuppressieve therapie: in vergelijking met de (two-step) Mantoux-test, zijn IGRA’s mogelijk minder gevoelig voor het aantonen van een in het verleden opgelopen latente tuberculose infectie
• IGRA’s zijn waarschijnlijk niet geschikt voor monitoring van de medicamenteuze behandeling van tuberculose of latente tuberculose-infectie 

OPMERKINGEN

• Quantiferon-monsters moeten overnacht voorbehandeld worden. Gelieve daarom de bloedafname (twee Lithium heparine buizen (36) ) bij voorkeur uit te voeren van maandag tot donderdag. Binnen 12 uur na afname op het lab aanwezig. In het geval de bloedafname uitzonderlijk toch op vrijdag dient te gebeuren, dan alleen overleg met de dienstdoende arts-microbioloog.

36 — Lithium heparine buis