Routinematige kweek

DOEL
Diagnostisch onderzoek op micro-organismen in het bloed.

MATERIALEN

• Voor de bloedkweek worden twee kweekflesjes (20) gebruikt waaraan 8 à 10 ml. bloed wordt toegevoegd; één flesje is voor aërobe kweek en een voor anaërobe kweek, samen een setje
• Standaard dienen er 2 setjes bloedkweken te worden afgenomen. Bij verdenking endocarditis 3 setjes
• Beperk de voorraad bloedkweekflesjes op de verpleegafdeling en bewaar ze donker en bij een temperatuur lager dan 30°C. Op de flesjes staat een vervaldatum
• Voor kinderen jonger dan 4 jaar is er ander bloedweekflesje beschikbaar, dit is 1 flesje (geel) pedibact (21)

20 – Bloedkweekset (ouder dan 4 jaar)

21 – Bloedkweek (jonger dan 4 jaar)

ZET KLAAR

• 2 Bloedkweekflesjes (oranje en groen)
• Steriele 20 ml. injectiespuit + 2 naalden of een steriele venojecthuls + naald + 2 steriele venoject -bloedbuisjes
• Desinfectans en watjes/gaasjes, een stuwband, een onderleggertje en een bekken
• Volledig ingevuld formulier voor bacteriologisch onderzoek + etiketten met naam patiënt en afnametijd
• Onsteriele handschoenen

WERKWIJZE PER SETJE

• Onderlegger onder de punctieplaats leggen en stuwband los omdoen
• Handen wassen/desinfecteren en de doppen van flesjes en buisjes goed desinfecteren (alc.70% + chloorhex.0,5%), eventueel handschoenen aan
• Punctieplaats en eigen vingertoppen ruim desinfecteren i.v.m. palperen; laten drogen en zo nodig herhalen
• Stuwband aantrekken, patiënt een vuist laten maken en met één hand de huid spannen en de vene op de plaats "fixeren" hierbij de punctieplaats niet aanraken (dan opnieuw desinfecteren)
• Bloedvat aanprikken en voorzichtig bloed opzuigen: 16-20 ml of 2 bloedbuisjes vol, daarna eventueel bloed voor klinisch chemische bepalingen afnemen
• Stuwband losmaken, naald verwijderen en punctieplaats stevig dichtdrukken met watje/gaasje; onderwijl de spuit in het bekken leggen met naald op steriel gaasje óf de naald direct wegwerpen in de naaldenbeker
• Verwissel de naald van spuit of venojecthuls voor een nieuwe steriele naald (i.v.m. huidbacteriën) en verdeel dan het bloed over beide flesjes, (Let op: vacuüm!) zwenk de twee flesjes
• Reinig zo nodig de punctieplaats en ruim het materiaal op
• Was of desinfecteer de handen vóór het verlaten van de kamer en het verrichten van andere handelingen

BIJ KINDEREN en patiënten die moeilijk te prikken zijn:

• Zoveel bloed afnemen als mogelijk is: overleg met kinderarts als 16 ml. niet haalbaar is
• De afgenomen hoeveelheid in een "Pedibact" flesje (gele dop)

OPMERKINGEN

• Afname van bloedkweken wordt gedaan door bloedafname KCHL. Aanvraag tot afname via KCHL in dienen
• Standaard 2 setjes bloedkweken af (laten) nemen, ieder setje separaat laten aanprikken
• Bij verdenking endocarditis meerdere bloedkweken (3 setjes) af (laten) nemen
• Bloedafname laten doen bij koorts
• Voor kinderen jonger dan 4 jaar is er speciale bloedkweek ( geel, pedibact) flesje beschikbaar

DOEL
Diagnostisch onderzoek

• Op darmpathogenen (Salmonella, Shigella, Campylobacter, Yersinia, protozoa)
• Op andere micro-organismen, als verwekker van diarree (bacteriën, virussen, toxinen)

MATERIALEN

• Spatelpotje (4)

4 — Spatelpotje

ZET KLAAR

• Spatelpotje
• Volledig ingevuld formulier voor bacteriologisch onderzoek + etiket met naam patiënt en afnametijd
• Handschoenen
• (Po)

WERKWIJZE

• Dekseltje losdraaien
• Handschoenen aan
• Met behulp van het lepeltje het potje tot de helft vullen. Potje goed dichtdraaien
• Po in de po spoeler
• Handschoenen uit en handen wassen/desinfecteren

OPMERKINGEN

• feces mag niet vermengd zijn met urine
• Het is in het algemeen niet zinvol om feces in te sturen op SSCY, indien patiënt al meer dan 72 uur in ziekenhuis ligt opgenomen
• Indien feces dun en/of bloederig is dan wordt bij klinische patiënten de feces standaard onderzocht op de aanwezigheid van Clostridium toxine. Deze test wordt in het weekend alleen na telefonisch overleg met de arts-microbioloog ingezet.
• Bij sterke verdenking op Shigella, het materiaal niet bij 4°C bewaren aangezien de bacteriesoort dan snel afsterft. Daarom verse feces op laboratorium aanleveren
• Indien de patient in de (sub)-tropen is geweest dit gaarne vermelden. De feces wordt dan indien deze waterig dun is ook ingezet voor kweek op Vibrio cholerae. Bij sterke verdenking Vibrio cholerae het materiaal niet bij 4°C bewaren aangezien de bacteriesoort dan snel afsterft. Daarom verse feces op laboratorium aanleveren
• Andere micro-organismen als verwekker van diarree zijn o.a Clostridium difficile, Rota virus, Adeno virus en Noro virus

DOEL

• Onderzoek naar pathogene micro-organismen
• Ter controle na antibiotische therapie
• Resistentiebepaling Neisseria gonorrhoeae

CERVIX/URETHRA op Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae, Mycoplasma genitalium en voor bacteriële vaginose. (zie Moleculaire onderzoeken, SOA)

WANNEER KWEKEN?

• Bij elk verschijnsel van pus afscheiding; zo mogelijk kweken vóór er met antibiotica gestart wordt
• Kweek herhalen bij blijvende pus afscheiding, óók bij een eerste negatieve kweek

CERVIX/URETHRA onderzoek op mogelijk pathogene micro-organismen

ZET KLAAR

• Wattenstok (35)
• Flesje fysiologisch zoutoplossing
• Handschoenen
• Volledig ingevuld formulier voor bacteriologisch onderzoek + etiket met naam patiënt en afnametijd

35 – eSwab

WERKWIJZE

• Flesje fysiologisch zoutoplossing en verpakking van de wattenstok openen
• Wattenstok bevochtigen
• Handschoenen aan
• Kweekwat met pus doordrenken
• Wattenstok in de buis; rand niet raken, de buitenzijde van de buis moet schoon blijven

OPMERKINGEN

• Neisseria gonorrhoeae
  Afgeven op het laboratorium op dag van afname, niet in koelkast bewaren. Kweek wordt niet standaard ingezet omdat PCR een hogere sensitiviteit en specificiteit heeft. Indien kweek wordt gewenst, bv. bij therapie falen, dient dit expliciet op aanvraag formulier te worden vermeld.
• Chlamydia trachomatis kan niet gekweekt worden
• Bacteriële vaginose: PCR is de meest sensitieve methode voor aantonen van bacteriële vaginose.

DOEL

• Diagnostisch onderzoek (keelontsteking)
• Ter controle op het effect van SDD therapie
• Opsporen van Staphyloccen dragerschap pré-operatief (m.n. bij hartklepoperaties)
• Screening op een Staphylococcen besmetting (34)
• Screening op MRGN (ESBL)

MATERIALEN

• Afstrijken van de "ring van Waldeyer" (de tonsillen en neustonsil)
• Met wattenstok (35)
• De wattenstok niet vochtig maken

35 – eSwab

34 –  MRSA TSB

ZET KLAAR

• Wattenstok eSwab (of TSB voor MRSA onderzoek)
• Volledig ingevuld formulier voor bacteriologisch onderzoek + etiket met naam patiënt en afnametijd
• Evt. tongspatel
• Handschoenen

WERKWIJZE

• Handschoenen aan
• Verpakking wattenstok en buisje openen en de randen niet raken
• Evt. tong met spatel naar beneden drukken
• Evt. patiënt Aaaa laten zeggen
• Wrijf met de wattenstok over het gebied van de tonsillen en indien mogelijk ook over de achterste farynxwand. Veel mensen hebben daarbij kokhalsreflex
• Wattenstok terug in de buis; rand niet raken, de buitenzijde van de buis moet schoon blijven
• Zorg indien nodig voor zorgvuldige ontsmetting van de buitenkant van de monsterverpakking (alcohol 70%)

DOEL

• Diagnostisch onderzoek (infectie neus of bijholte)
• Als vervanging van sputumkweek, vnl. bij baby´s
• Ter controle op het effect van SDD therapie
• Screening op een Staphylococcen besmetting (34)

WAAR AFNEMEN

1. Vestibulum nasi uitstrijken, dit is het voorste deel van de neus
2. Dieper inbrengen over de neusbodem (nasopharynx uitstrijk bij kleine kinderen)

MATERIALEN

• Bij 1: wattenstok (35)
• Bij 2: Dunne flexibele wattenstok, seperaat verpakt (18) en een eSwab (35)

18 — Wattenstok seperaat verpakt

\

35 – eSwab

34 –  MRSA TSB

ZET KLAAR 

• Benodigde wattenstok
• Flesje NaCl 0,9% (fysiologisch zout)
• Volledig ingevuld formulier voor bacteriologisch onderzoek + etiket met naam patiënt en afnametijd
• Evt. papieren zakdoekje/handdoekje
• Handschoenen. 

WERKWIJZE

Neus

• Flesje NaCL 0,9% en buisje openen, hierbij de randen niet raken
• Handschoenen aan
• Laat de patiënt evt. de neus snuiten en een tissue bij de hand houden
• Kweekwat bevochtigen door indompelen of overgieten. Het flesje is voor éénmalig gebruik
• Bij kinderen hoofd en handen vasthouden
• Neus uitstrijken; bij SDD en MRSA controles beide neusgaten met zelfde wattenstok
• Wattenstok terug in de buis: rand niet raken, de buitenzijde buis moet schoon blijven
• Zorg indien nodig voor zorgvuldige ontsmetting van de buitenkant van de monsterverpakking (alcohol 70%)

Nasopharynx

• Laat de patiënt evt. de neus snuiten en een tissue bij de hand houden
• Neem het flexibele wattenstaafje uit de verpakking, raak punt niet aan
• Laat de patiënt het hoofd achterover buigen
• Schuif de wattenstok loodrecht op het vlak van het aangezicht voorzichtig door een neusgat tot u weerstand voelt achter in de neus
• Roteer de wat een paar keer en trek langzaam terug
  • Wattenstok terug in de buis doen, rand niet raken, de buitenzijde buis moet schoon blijven
• Zorg indien nodig voor zorgvuldige ontsmetting van de buitenkant van de monsterverpakking (alcohol 70%)

DOEL

• Diagnostisch onderzoek bij oorontsteking
• Als controle op besmetting met Haemolytische B streptokokken van pasgeboren baby´s

MATERIALEN

• Oorkweken, inventarisatiekweken baby´s
  Dunne flexibele wattenstok, seperaat verpakt (18) en een eSwab (35)
• Puskweek oorschelp
  Wattenstok
• Wattenstok bevochtigen als er geen pus of wondvocht aanwezig is; anders pus met droge wattenstok opnemen

ZET KLAAR

• Wattenstokken en eSwab (35)
• Flesje NaCl 0,9% (fysiologisch zout)
• Volledig ingevuld formulier voor bacteriologisch onderzoek + etiket met naam patiënt en afnametijd
• Bekken en gaasjes voor reinigen oorschelp
• Materiaal voor wondverzorging
• Handschoenen

18 — Dunne flexibele wattenstok, seperaat verpakt

35 — eSwab

WERKWIJZE

• Handschoenen aan
• Zo nodig: flesje NaCl 0,9% openen, buis openen hierbij niet de randen aan raken, wattenstok bevochtigen door indompelen of overgieten. Het flesje éénmalig gebruiken
• Trek het oor naar boven en naar achteren (om het geknikte oorkanaal recht te maken)
• Steek de wattenstok voorzichtig in het oorkanaal
• Draai de wattenstok voorzichtig rond. Let op dat het trommelvlies niet scheurt
• Wattenstok terug in de buis doen, rand niet raken, de buitenzijde buis moet schoon blijven
• Zorg indien nodig voor zorgvuldige ontsmetting van de buitenkant van de monsterverpakking (alcohol 70%)
• Bij wondkweek oorschelp, wattenstok door oorschelp halen en zoveel mogelijk wondvocht opnemen

DOEL
Diagnostisch onderzoek bij ontstekingen van het oog

MATERIALEN

• Wattenstok eSwab (35)

ZET KLAAR

• Wattenstok eSwab (35)
• Volledig ingevuld formulier voor bacteriologisch onderzoek + etiket met naam patiënt en afnametijd
• Handschoenen

35 – eSwab

WERKWIJZE

• Handschoenen aan
• Voor afname bij conjunctivitis, trek het onderste ooglid naar beneden
• Wrijf en rol voorzichtig met het droge wattenstokje over het onderste ooglid
• wattenstok terug in de buis doen, rand niet raken, de buitenzijde buis moet schoon blijven
• Zorg indien nodig voor zorgvuldige ontsmetting van de buitenkant van de monsterverpakking (alcohol 70%)

OPMERKINGEN

• Voor Chlamydia diagnostiek CPM gebruiken, zie Moleculaire onderzoeken, SOA.
• Cornea-schraapsels
  Om de kweekopbrengst van Cornea-schraapsels te verhogen kunnen wij deze direct na afname bij de patiënt, ter plaatse, door een van onze analisten op de voedingsbodems laten beënten. Voor het aanmelden van een Cornea-schraapsels kunt u contact opnemen met de administratie van het medisch microbiologisch laboratorium (8560) of dienstdoend arts-microbioloog.

DOEL
Diagnostisch onderzoek op micro-organisme (Niet verwarren met cytologisch onderzoek, d.w.z. op cellen)

MATERIALEN

• Sputumpotje (13)

13 – Sputumpotje

ZET KLAAR

• Sputumpotje, leeg (zonder carbowax, Sputumpotjes met carbowax zijn bestemd voor cytologisch onderzoek. Carbowax conserveert de cellen en doodt de bacteriën)
• Volledig ingevuld formulier voor bacteriologisch onderzoek + etiket met naam patiënt en afnametijd
• Handschoenen

WERKWIJZE

• Trek handschoenen aan
• Patiënt laten ophoesten en de fluim rechtstreeks in het potje laten deponeren. (let er op dat er een echte fluim in het potje komt en geen etensresten of schuim/speeksel)
• Potje goed sluiten zo nodig de buitenkant reinigen/desinfecteren

DOEL
Diagnostisch onderzoek op micro-organisme:

• Bij mictieklachten
• Ter controle van de therapie
• Bij en na catheterisatie of drain
  (Alleen kweken wanneer er 48 uur na het verwijderen van de catheter nog mictieklachten zijn)

TOELICHTING 

1. Urine wordt verkregen door:
   midstream
2. afname uit urinecatheter of blaasdrain
3. suprapubische blaaspunctie

Zo mogelijk vroeg in de ochtend urine afnemen

MATERIALEN 

• Urinebeker + boorzuurbuis (33)

33 – CCM urinebuis (min. tot zwarte streep)

1. MIDSTREAM

ZET KLAAR

• Gedesinfecteerde po (desinfectie in de pospoeler en drogen met disposable doek)
• Urinebeker en 10 ml. spuit met dunne naald
• Onderlegger (dental towel)
• Volledig ingevuld formulier voor bacteriologisch onderzoek + etiket met naam patiënt en afnametijd

WERKWIJZE

•  Onderlegger onder stuit leggen
• Patiënt po geven en laten plassen (zo mogelijk midstream urine)
• Deksel op de po en patiënt afhelpen
• Po naar de spoelruimte
• Met steriele spuit 10 ml. urine opzuigen, en in het urinebekertje legen
• Bekertje goed sluiten 

2. AFNAME UIT CATHETER OF BLAASDRAIN

ZET KLAAR

• Gaasjes
• Alcohol 70%
• Injectiespuit 10 ml met subcutane naald
• Kocher of klem 
• Urinebekertje
• Volledig ingevuld aanvraagformulier + etiket met naam patiënt en afnametijd

WERKWIJZE

• Informeer patiënt
• Catheter/blaasdrain gedurende een ½ uur afklemmen
• Punctieplaats desinfecteren en aanprikken
• Rustig opzuigen, terugtrekken en de spuit legen in het urinebekertje
• Punctieplaats opnieuw desinfecteren
• Klem verwijderen

OPMERKINGEN

• Voor urine diagnostiek op Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae, Mycoplasma genitalium en Trichomonas vaginalis, speciaal afnamemateriaal gebruiken. Zie Moleculaire onderzoeken, SOA diagnostiek
• Voor urine diagnostiek op schistosoma 24 uur urine afnemen
• Ook uricult kan worden ingestuurd voor determinatie en resistentie

DOEL

• Onderzoek naar micro-organisme
• Ter controle bij antibiotische therapie
• Screening op een Staphylococcen besmetting (MRSA)

WANNEER KWEKEN

• Direct, bij elk verschijnsel van pus afscheiding; zo mogelijk kweken vóór er met antibiotica gestart wordt
• Bij het kweken moet de huid vrij van zalf zijn; de zalf enkele uren vóór de kweekafname verwijderen
• De huid vóór de kweekafname niet desinfecteren
• Kweek herhalen bij blijvende pus afscheiding, ook als de eerste kweek negatief was
• Voor genitalia kweken zie genitalia

MATERIALEN

1. Opzuigen met steriel spuitje (dit heeft de voorkeur)
   Geschikt voor aërobe en anaërobe kweken en geeft de beste resultaten: zoveel mogelijk pus opzuigen
2. Opnemen met wattenstok (35) voor kleine hoeveelheden (voor MRSA-onderzoek gebruik (34))
   
   

• Wonden waarbij pus of vocht aanwezig is met een droge wattenstok zo diep mogelijk uitstrijken. Neem zoveel mogelijk pus op
• De huid en droge wonden met een bevochtigde wattenstok uitstrijken 

ZET KLAAR

1. Steriele spuit (2 ml. of 5 ml.) met dikke opzuignaald, afsluitdopje en naaldenbeker of
2. Een steriele wattenstok (35) (Voor MRSA-onderzoek gebruik (34))
   
   

• Handschoenen
• Zo nodig flesje NaCl 0,9% (fysiologisch zout)
• Materiaal voor wondverzorging, waaronder 1 pincet
• Volledig ingevuld formulier voor bacteriologisch onderzoek + etiket met naam patiënt en afnametijd

35 – eSwab

34 –  MRSA TSB

WERKWIJZE

• Handschoenen aan, verband verwijderen (niet met de handen aanraken)
  
  

1. Naald op de spuit en pus opzuigen uit de wond, niet van de wondrand, zorg dat de spuit aan de buitenzijde schoon blijft, verwijder de naald met behulp van de naaldenbeker en sluit de spuit af met het dopje.
   Let op prikgevaar!
2. Wattenstok met pus uit de wond doordrenken, niet van de wondrand, wattenstok in de buis, rand niet raken, buitenzijde buis moet schoon blijven
   
   

• Bij wonden altijd van binnen naar buiten werken
• Wond verzorgen en afdekken