Fietslabyrint: een route naar meer bewegen in het ziekenhuis

Onderzoek Fietslabyrint

Het is van belang dat innovaties zoals het Fietslabyrint optimaal ingezet kunnen worden tijdens een opname. De doelgroep, in dit geval oudere patiënten, zijn medebepalend voor het daadwerkelijke gebruik. Daarom is het belangrijk om te weten wat zij van het Fietslabyrint vinden. Er is nog weinig onderzoek gedaan naar het Fietslabyrint en nog niet specifiek in een ziekenhuis. Daarom is op de afdeling geriatrie onderzoek gedaan om antwoord te geven op de vraag wat patiënten verwachten van het Fietslabyrint en hoe patiënten het Fietslabyrint ervaren. Het onderzoek heeft van januari tot en met maart 2019 plaatsgevonden via interviews. De interview vragen zijn opgesteld aan de hand van veelgebruikte technologie en acceptatiemodellen. In totaal zijn 15 patiënten geïnterviewd. De bevindingen vanuit de interviews zijn vervolgens systematisch geanalyseerd en samengevat.

Resultaten

De geïnterviewde patiënten waren gemiddeld 85 jaar en functioneerden voorafgaand aan de opname (grotendeels) zelfstandig. Er werden ongeveer evenveel vrouwen als mannen geïnterviewd. De patiënten waren gemiddeld twee weken opgenomen op de afdeling geriatrie en werden na ongeveer een week geïnterviewd. Een aantal patiënten had een negatieve verwachting en wilden het Fietslabyrint daarom niet proberen. Daarentegen hadden de meeste patiënten vooraf een positieve of neutrale verwachting van het Fietslabyrint. Deze patiënten wilden het Fietslabyrint graag proberen en vervolgens ook blijven gebruiken.

De resultaten gaven factoren aan die het gebruik van het Fietslabyrint belemmerden. De belangrijkste factoren waren het gebrek aan informatie, stimulans en hulp van zorgprofessionals. Dit blijkt noodzakelijk om het Fietslabyrint (zelfstandig) goed te kunnen gebruiken. Zo gaven enkele deelnemers aan:

“Ik geloof wel dat je zelf het initiatief moet nemen om te bewegen, er is niemand die zegt nou moet u het bed uit. Ik denk wel dat er mensen zijn die er meer in gestimuleerd moeten worden.”

“Daar moeten mensen mij voor uitnodigen. Ik ben hier opgenomen, de mensen moeten mij begeleiden en inzicht geven. Geen mens heeft ooit gezegd ‘er staat een fiets klaar’. Moet ik dat zelf maar uitzoeken?”

De resultaten van het onderzoek lieten ook stimulerende factoren zien voor patiënten om het Fietslabyrint te gebruiken. Namelijk: de verwachte voordelen voor de gezondheid, de uitvoering en uitstraling van de virtuele fietsomgeving en de mogelijkheid om ervaringen te delen met andere patiënten of met bezoek. Enkele uitspraken:

“Ik kan alleen maar met lof over dat ding praten, ik vind het geweldig. Je ziet jezelf fietsen!”

“Je bent hier niet voor je plezier en zweetvoeten, het helpt om te stimuleren dat je je best doet om weer zo gauw mogelijk thuis te kunnen komen.”

Conclusie

Het Fietslabyrint heeft de potentie om oudere ziekenhuispatiënten tijdens de opname meer in beweging te brengen en daarmee gezondheidsuitkomsten te verbeteren.

Aanbevelingen

Vanuit dit onderzoek komen de volgende aanbevelingen naar voren.

Voor zorgprofessionals op de afdeling geriatrie

1. op de hoogte zijn van de stimulerende en belemmerende factoren van patiënten om het Fietslabyrint te gebruiken
2. patiënten hebben behoefte aan coaching/sturing om meer in beweging te komen tijdens opname
3. duidelijkere informatie op de afdeling aan patiënten geven over het gebruik van het Fietslabyrint

Voor de afdeling geriatrie

1. kritisch bekijken waar de hometrainer met het Fietslabyrint op de afdeling geplaatst wordt. Een aantal patiënten vonden de huiskamer geen prettige plek om te oefenen. De hometrainer staat nu zo gepositioneerd dat het met een rollator soms lastig is om bij de stoel te komen, ook een rolstoel kan eigenlijk niet achter de fietstrainer geplaatst worden vanwege de krappe en volle ruimte.
2. een hometrainer/ fietstrainer met motorondersteuning zou het Fietslabyrint voor nog meer patiënten toegankelijk maken
3. patiënten vinden gezamenlijk fietsen en bewegen stimulerend. Een tweede fiets, en een oefenzaal, zouden dit kunnen bevorderen

Voor de ontwikkelaar van het Fietslabyrint

Patiënten zouden graag de afgelegde afstand en de fietssnelheid in beeld willen zien. Ook het aanpassen van de weerstand aan de route zou de beleving nog completer kunnen maken. Dus als je de heuvel op fietst dat je ook zwaarder moet trappen. Een competitievorm of scorebord zou patiënten nog meer kunnen motiveren tot meer of langer fietsen. Als laatste zouden de routes aan kunnen sluiten bij bepaalde hobby’s of interesses, zoals kunst- en cultuurroutes, dat zou het Fietslabyrint veelzijdiger maken.

Aanbevelingen voor vervolgonderzoek is een implementatieonderzoek, waarbij het gebruik van het Fietslabyrint gestructureerd wordt uitgerold op de afdeling. Te denken valt dan aan scholing van personeel, maar ook het ontwikkelen van informatie- en instructiemateriaal.

Onderzoekers

S. Heilmann (MSc Geriatriefysiotherapie), H. van Eijsden (MSc Fysiotherapiewetenschappen)