"Een mens is meer dan zijn ziekte"

Gerdieneke Klement (rechter zorgverlener op de foto) is al dertig jaar verpleegkundige, waarvan twintig jaar geriatrieverpleegkundige. Samen met haar collega’s en een aantal klinisch geriaters ondersteunt ze patiënten bij het nemen van moeilijke besluiten. “Stel, een meneer op leeftijd met een versleten heup moet beslissen over een kunstheup”, schetst ze de situatie. “Twee jaar geleden heeft hij een herseninfarct gehad. Zijn persoonlijkheid is daardoor veranderd. Hij loopt nog maar weinig en is erg afgevallen. Zijn vrouw heeft Alzheimer, zijn schoonzoon is vorig jaar overleden en zijn dochter is herstellend van een hartstilstand. Is een heupoperatie de beste optie? Met die vraag klopt hij aan bij de poli geriatrie.”

“Soms zeggen de kinderen: ‘Mam, je moet er wel voor gaan hoor!’, terwijl de patiënt zelf denkt: “Voor wie doe ik het nog?’”

Totaalbeeld

Het is duidelijk dat het in dit voorbeeld niet alleen om de versleten heup gaat. Gerdieneke: “Voor een goede beslissing heb je overzicht nodig over alle factoren die meespelen. Hoe gaat het met iemands lichaamsfuncties, stemming en geheugen?  Hoe gaat het dagelijks functioneren? Hoe gaat hij* om met tegenslagen en wat maakt het leven voor hem betekenisvol? Ook willen we weten of de patiënt een steunsysteem heeft om op terug te vallen, of hij zelf mantelzorger is en welke bepalende gebeurtenissen hij in zijn leven heeft meegemaakt. Van dit alles proberen wij op de polikliniek geriatrie overzicht te krijgen. Vanuit dit totaalbeeld, aangevuld met de kennis van de arts, kunnen de patiënt en zijn naasten betere besluiten nemen. Besluiten die bij de patiënt passen en waarmee hij of zij verder kan.”

“Wacht niet op een behandeling, maar werk er naartoe”

Wikken en wegen

“Een goed beeld van iemands gezondheid, situatie, levensgeschiedenis en wensen krijg je niet in tien minuten. Daarom trekken we er op de polikliniek elk een uur voor uit. Daarbij kijkt de geriater met een medische blik, terwijl wij ons als geriatrieverpleegkundigen richten op de sociale en functionele situatie (denk aan voeding, beweeglijkheid en gehoor). Ook gaan we in gesprek over vragen over het leven, het bestaan en over de kwaliteit van leven. Hoe gaat het met de patiënt ondanks zijn ziekte? En wat vindt hij of zij belangrijk voor de toekomst? Verder doen we zo nodig onderzoek naar de stemming en het geheugen en gaan in gesprek met de patiënt en zijn naaste. Vaak komt daarin heel wat naar voren. Bij levensvragen hebben we de mogelijkheid om te verwijzen naar de geestelijk verzorger. Patiënten ervaren het soms als een opluchting om vrijuit te kunnen praten over wat ze nog wel en niet meer willen in het leven.”

Gezien en gehoord worden

“Als iemand kiest voor een behandeling, proberen we ervoor te zorgen dat hij of zij die behandeling zo goed mogelijk ingaat. Bijvoorbeeld door gezonde voeding, meer beweging en fysiotherapie. We geven adviezen voor zowel thuis als in het ziekenhuis en denken mee om te zorgen dat de patiënt er zo goed mogelijk doorheen komt. Vaak zijn wij ook tijdens de ziekenhuisopname bij de patiënt betrokken. Wat mensen ook besluiten, ze verlaten de polikliniek vrijwel altijd met een goed gevoel. Als zij zich niet gehoord voelen, hebben wij ons werk niet goed gedaan.” 

* Overal waar 'hij' staat, kan ook ‘zij’ worden gelezen.

Lees hoe Hans Osseweijer vertelt over zijn ervaring bij de polikliniek geriatrie: "Hier wordt echt naar je geluisterd."